چگونه سلامت بينايي کودکان را حفظ کنيم




براي پدر و مادرها لذتي بالاتر از چشم دوختن به چهره معصومانه فرزندشان نيست، اما در حين اين خيره شدن دلچسب، به بينايي وي نيز توجه کنيد چرا که رديابي و درمان به موقع مشکلات چشمي براي حفظ سلامت ديداري کودکتان از اهميت حياتي برخوردار است.

زمان مناسب براي آغاز معاينات
کودکان نيازي نيست که براي انجام معاينات چشم حتما به حرف آمده باشند زيرا اکثر چشم پزشکان اطفال از ابزاري همچون عروسک‌هاي دستي براي ارزيابي توان بينايي کودکان خردسال بهره مي‌برند.
براي اين مهم هم مي‌توان به چشم پزشک و هم اپتومتريست مراجعه کرد زيرا هر دو در معاينه، تشخيص و درمان بيماري‌هاي چشم مهارت دارند
حتما اين پرسش در ذهن‌تان شکل مي‌گيرد که کودک چه زمان نيازمند اولين معاينه چشم است؟ آکادمي چشم‌پزشکي آمريکا در اين خصوص چنين توصيه مي‌کند: نوزادان تازه متولد شده بايد توسط پزشک اطفال در زايشگاه براي بررسي سلامت عمومي چشم مورد معاينه قرار گيرند. در اين ميان نوزادان در معرض ريسک بالا همچون زودرس‌ها و يا آنهايي که سابقه خانوادگي ابتلا به مشکلات چشمي دارند و همچنين نوزادان داراي ناهمخواني‌ها و اختلالات آشکار چشم بايد توسط يک پزشک متخصص چشم معاينه شوند.
در سال نخست حيات تمامي نوزادان بايد به طور منظم در کليه مراجعات معمول به پزشک، از نظر سلامت چشم کنترل شوند. حدود سن 5/3 سالگي کودکان بايد تحت تست‌هاي سنجش تيزي حس بينايي قرار گيرند و سن 5 سالگي نيز موعد انجام تست تخصصي چشم و ارزيابي (eye alignment) مي‌باشد. پس از 5 سالگي کنترل‌هاي منظم بينايي در مدرسه يا مطب پزشک کفايت مي‌کند البته ظهور علائمي همچون لوچي يا سردردهاي مکرر نيز به معناي ضرورت مراجعه سريع به پزشک مي‌باشد. جداي از اين موارد کودکاني که از عينک يا لنز استفاده مي‌کنند، نيازمند معاينات سالانه براي بررسي تغييرات بينايي هستند.
نشانه‌هاي بيانگر مشکلات بينايي در اطفال خردسال عبارتند از: حساسيت شديد به نور، ماليدن مداوم چشم‌ها، قدرت تمرکز پايين، ضعف توان رديابي اشياء، حرکات غيرعادي چشم‌ها ( پس از 6 ماهگي)، قرمزي مزمن چشم‌ها، اشک آمدن‌هاي مکرر و سفيدي مردمک.
در کودکان سن دبستان بايد نشانه‌هاي ديگري را نيز مد نظر داشته باشيد همچون ناتواني در ديدن اشياء واقع در يک مسافت، نشستن در فاصله خيلي نزديک به تلويزيون، لوچي و ناتواني در خواندن کلمات درج شده بر روي تخته سياه.
والدين بايد به دقت رفتارها و حرکات کودک‌شان را به لحاظ شناسايي به موقع علائم ذکر شده مورد توجه قرار دهند تا در صورت رديابي هرگونه نشانه‌اي مبني بر وجود بيماري‌هاي چشم، کودک بلافاصله مورد معاينه و درمان قرار گيرد تا مشکل حالت دائمي پيدا نکند چرا که امراض چشمي در صورت شناسايي به موقع غالبا برگشت‌پذير هستند.

بينايي نوزادان تازه متولد شده
ارزيابي نحوه ديد و قوت بينايي يک نوزاد کار دشواري است البته به لحاظ علمي ثابت شده که بينايي تا سن 6 ماهگي نسبتا مبهم و تيره و تار است. پس از آن سطح ديد به سرعت بهبود پيدا مي‌کند. در مرحله بعدي نوزاد به «ديد استريو» مجهز مي‌شود بدين شکل که تصوير مشاهده شده با يک چشم را با تصويري که با چشم ديگرش مي‌بيند، تلفيق مي‌کند. کودکان به تدريج از طريق انجام رفتارهايي همچون نگاه کردن مستقيم به چهره والدين، به ادراک و استنباط عمقي دست پيدا مي‌کنند.

مشکلات معمول چشم
چندين بيماري چشمي وجود دارد که مي‌تواند کودکان را تحت تاثير قرار دهد. اکثر اين اختلالات از طريق يک تکنيک معاينه چشم و استفاده از «چارت تيزي» در جريان سال‌هاي پيش از دبستان قابل رديابي هستند. عارضه (Amblyopia) (تنبلي چشم) به ضعف بينايي در يک چشم که به نظر مي‌رسد ظاهري نرمال دارد، اطلاق مي‌شود. دو علت معمول اين بيماري عبارتند از لوچي و تفاوت در خطاي انکسار بين دو چشم. عارضه مزبور در صورت عدم درمان، مي‌تواند به از بين رفتن غيرقابل برگشت بينايي در چشم تحت تاثير قرار گرفته بينجامد. در اين حالت مکانيسم برنامه‌ريزي مغز سيگنال‌هاي ارسالي از چشم مزبور را ناديده مي‌گيرد. بهترين دوره براي درمان اين بيماري سال‌هاي پيش از دبستان است.
عارضه (strabismus) به عمل ناهماهنگ دو کره چشم اطلاق مي‌شود به طوري که محورهاي ديد در چشم نتوانند در محل شئي مورد ديد به هم برسند.
با رديابي به موقع مي‌توان از طريق بستن چشم سالم، چشم دچار انحراف را وادار به فعاليت و در نتيجه بازگرداندن بينايي کرد. جراحي و يا عينک‌هاي خاص نيز مي‌توانند به چشم‌ها در رديف شدن محور بينايي‌شان کمک کنند.
در اينجا بد نيست با اصطلاح خطاهاي انکسار نيز آشنا شويد. اين عارضه بدان معناست که ساختار چشم به نحو صحيح نور را نمي شکسند و يا خم نمي‌کند بنابراين تصاوير مبهم و تيره و تار به نظر مي‌آيند. خطاهاي انکسار همچنين مي‌توانند به خستگي چشم و يا (amblyopia) منجر شوند. معمول‌ترين شکل خطاي انکسار نزديک‌بيني است. ساير موارد نيز عبارتند از دوربيني و آستيگماتيسم.
نيازي نيست که کودکان براي انجام معاينات چشم حتما به حرف آمده باشند، زيرا اکثر چشم پزشکان اطفال از ابزاري همچون عروسک‌هاي دستي براي ارزيابي توان بينايي کودکان خردسال بهره مي‌برند
نشانه‌هاي بيانگر مشکلات بينايي در خردسالان عبارتند از:
حساسيت شديد به نور، ماليدن مدام چشم‌ها، قدرت تمرکز پايين، ضعف توان رديابي اشياء، حرکات غيرعادي چشم‌ها، قرمزي مزمن چشم‌ها، اشک آمدن‌هاي مکرر و سفيدي مردمک