بر اساس قانون فارغ التحصیلان اپتومتری مجاز به انجام کمکهای اولیه غیرجراحی چشمی هستند. همچنین اپتومتریستها اگر چه اجازه ندارند اجسام خارجی روی کره چشم را خارج نمایند ولی مجاز به درآوردن جسم خارجی از پشت پلک و همچنین درآوردن اجسام خارجی که عدم خارج کردن آنها منجر به ضایعات چشمی می شود (مثل سوختگی های شیمیایی) هستند.
از دیرباز فرارسیدن بهار در ایران توام با جشن وشادی بوده است . در طول هزاران سال آیین ها و جشنهای مختلفی برای این ایام ایجاد شده است که هرکدام ریشه در فرهنگ غنی و کهن ایران دارد . البته گذشت زمان روی این آیینها تاثیراتی داشته
است که متاسفانه برخی از این تاثیرات در جهت مثبت نبوده اند . جشن چهارشنبه سوری یکی از این آیینهای کهن است که در سالهای اخیر تغییرات ناخوشایندی در آن بوجود آمده است و سنت زیبای روشن کردن آتشی مختصر در شبانگاه چهارشنبه آخر سال و جمع شدن خانواده دور آن و پریدن جوانان از روی آن و ... تبدیل به پرتاب ترقه و دود و صدای انفجار و ... شده است . در بعضی مناطق آنقدر در این کار زیاده روی میشود که این مناطق در چهارشنبه آخر سال تبدیل به میدان جنگی تمام عیار میگردند .در گذشته حداکثر خسارت ممکن ، آتش سوزیی بود که با یک سطل آب میشد آنرا خاموش کرد ولی اکنون هرساله شاهد هزاران مورد صدمات ناشی از مواد منفجره هستیم که قسمت عمده ای از آن به نقص عضو دائم و قسمتی به مرگ و میر منجر میگردد و مسئولیت بخش عمده ای از این مشکلات و انحرافات بر عهده متولیان فرهنگ کشور است چرا که در دهه های اخیر بسیاری از سنتهای ایرانی مورد بی مهری قرار گرفته و به حال خود رها شده اند .
آتش بازی اگر به درستی صورت بگیرد میتواند لحظات زیبایی را خلق نماید . در کشورهای توسعه یافته با وضع قوانین محدودکننده و آگاهی دادن به مردم و برگزاری جشنهای وسیع آتش بازی توسط گروههای حرفه ای توانسته اند تا حد زیادی از صدمات و تلفات ناشی از آتش بازی بکاهند و در عین حال مانع از لذت بردن مردم از آتش بازی نشوند . حتی در کشور در حال توسعه ای چون هند برای کاهش تلفات آتش بازی علاوه بر ایجاد آگاهی عمومی از طریق رسانه ها و کمپینگ ها و ... در موسم جشنها دولت اقدام به توزیع رایگان لوازم آتش بازی بیخطر در میان دانش آموزان می نماید و دانش آموزان بطور دسته جمعی نسبت به عدم استفاده از لوازم آتش بازی غیر مجاز و رعایت نکات ایمنی متعهد میشوند . ما نیز باید بدانیم که تنها با منع فروش لوازم آتش بازی و نمایش صحنه های دلخراش ناشی از آتش بازی در تلوزیون نمیتوان مانع از انجام آن شد بلکه باید بجای منع مردم آنها را در مسیر درست هدایت کنیم . دولت باید با وضع قوانین مناسب نسبت به استانداردسازی وطبقه بندی لوازم آتش بازی اقدام نماید . باید فروش اقلام خطرناک مثل فشفشه ها ( راکتها ) و ترقه ها ممنوع گردد و مجازات سنگین برای فروشندگان در نظر گرفته شود . برای سایر اقلام نیز مقدار و نوع مواد منفجره تعریف شود. در کنار این محدودیتها باید با برگزاری جشنهای آتش بازی باشکوه در مناسبتهای مختلف توسط گروههای حرفه ای و تبلیغات وسیع در رسانه ها برای هدایت مردم بسوی این نوع آتش بازی بیخطر مانع از تمایل افراد به انجام خودسرانه آتش بازی شویم .
صدمات ناشی از آتش بازی :
حوادث ناشی از آتش بازی در همه گروههای سنی دیده میشود ولی اکثر قربانان آن از میان پسران 10 تا 19 ساله و مردان جوان هستند . تماشاگران و روشن کنندگان لوازم آتش بازی به مقدار مساوی در معرض خطر هستند . لوازم آتش بازی عمل نکرده نیز خطرناکند . کودکان فقیر بیشترین قربانیان انفجار وسایل آتش بازی عمل نکرده هستند .
غلاف وسایل آتش بازی دست ساز ، باروت ، الیاف مقوا و خاکستری که به ناحیه صدمه دیده می چسبند ممکن است دارای اسپر کزاز باشند . حتی خاکسترها و ذغالهایی که بعد از انفجار وسایل آتش بازی در هوا پخش میشوند میتوانند باعث صدمه به چشم شوند. ولی بیشترین صدمات آتش بازی از طریق وارد کردن ضربه مکانیکی به بافتها یا حرارت ایجاد میشود . همه لوازم آتش بازی بالقوه خطرناکند .خطرناکترین آنها عبارتند از :
1- فشفشه ها ( Sky Rockets , Bottle Rockets ) که در آنها یک غلاف حاوی ماده انفجاری و سوخت به میله ای متصل است . فشفشه پس از روشن کردن به سمت بالا رانده میشود و در نقطه اوج خود منفجر شده و جلوه های نوری مختلف مثل ستاره و ... ایجاد میکند . فشفشه ها به دلیل داشتن مسیر حرکت غیر قابل پیش بینی سبب ایجاد حوادث زیادی میشوند . حدود 70 درصد صدمات وارده به تماشاگران توسط این وسیله ایجاد میشود . همچنین برای پرتاب انواع کوچک این وسیله میله آنرا داخل بطری شیشه ای یا قوطی فلزی ( بعنوان نگهدارنده ) قرار میدهند و سپس آنرا روشن میکنند که در اینصورت اگر فشفشه در اثر نقص فنی منفجر شود ترکشهای شیشه و فلز به اطراف پریده و باعث ایجاد صدمات میگردند.
2- ترقه ها ( Firecrackers ) که مواد منفجره احاطه شده با غلافی محکم میباشند و توسط فتیله یا واردکردن ضربه منفجر میشوند و صدای بسیار بلندی ایجاد میکنند . متاسفانه انواع دست ساز این وسیله در کشور ما بسیار رواج دارد .
3- فواره های نور ( Fountains ) لوله هایی هستند که با روشن کردن فتیله آنها تا مدتی فورانی از مواد مشتعل بصورت جرقه های نورانی به خارج از آنها پرتاب میشود . در نوع Roman Candle گلوله های آتشین به رنگهای مختلف و با فواصل زمانی اندک از هم یکی پس از دیگری به ترتیب از وسیله خارج میشوند .
4- شمعهای جرقه زن ( Sparklers ) که حالت انفجاری ندارند و به آرامی میسوزند و جرقه ها و شعله های کوچک به رنگهای مختلف ایجاد میکنند . این وسیله مسئول قسمت عمده حوادث آتش بازی در کودکان زیر 5 سال است چون والدین به دلیل انفجاری نبودنشان آنها را به راحتی در اختیار کودکان قرار میدهند ولی نباید فراموش کرد که این وسایل در هنگام سوختن حرارتی معادل 1000 درجه سانتیگراد ایجاد میکنند که حتی میتواند طلا را ذوب کند و لذا برای کودکان بسیار خطرناک هستند .
اقدامات ایمنی در هنگام آتش بازی :
ایمن ترین راه برای لذت بردن از تماشای آتش بازی شرکت در نمایشهای عمومی است که توسط گروههای حرفه ای و با رعایت نکات ایمنی برگزای می گردند ولی اگر به هر دلیلی تصمیم دارید خود اقدام به انجام آتش بازی نمایید نکات زیر را رعایت کنید :
1- کودکان بسیار آسیب پذیرند. به کودکان اجازه ندهید لوازم آتش بازی را روشن یا با آنها بازی نمایند.
2- یک سطل آب در دسترس قرار بدهید تا در صورت آتش سوزی یا درست عمل نکردن وسایل آتش بازی آنرا بکار ببرید.
3- برا ی محافظت از چشم خودتان وتماشاگرها همگی از عینک ایمنی استفاده کنید. عینک طبی از صدمه جلوگیری نمی کند چراکه ممکن است در اثر ضربه بشکند وخرد شود.
4- دستورالعمل استفاده از وسیله آتش بازی را بخوانید و براساس آن عمل کنید.
5- مطمئن شوید تماشاگرها به حد کافی از شما فاصله دارند.
6- وسیله آتش بازی را فقط در یک سطح صاف و هموار و دور از خانه ، برگ های خشک ومواد آتش گیر بکار برید.
7- سعی نکنید وسیله آتش بازی را که یکبار عمل نکرده است دوباره بکار ببرید زیرا احتمال انفجار آن وجود دارد.
اقدامات لازم در صورت صدمه دیدن چشم در حین آتش بازی :
1- حتی صدماتی که به نظر خفیف می آیند را به حال خود رها نکنید چرا که ممکن است بدتر شوند و مشکلات جدی چشمی ایجاد نمایند که در صورت درمان به موقع پیش نمی آمدند.
2- اگر چشم کودک شما آسیب دیده آرام باشید و دچار اضطراب نشوید . تا حدامکان کودک را نیز آرام نگه دارید.
3- چشم را نمالید. اگر بافتی پاره شده باشد در اثر مالش صدمه بیشتر می شود. با گرفتن دست کودک مانع از آن شوید که چشم صدمه دیده ر ا بمالد.
4- اگر چیزی از چشم بیرون زده سعی نکنید آنرا بیرون بکشید چرا که ممکن است قسمتی از بافتهای خود چشم باشد.
5- چشم را نشویید.
6- با انتهای یک لیوان کاغذی یا قوطی شیر یا اشیاء مشابه یک پوشش محافظ درست کنید و آنرا به کمک چسب یا بستن روی استخوانهای اطراف چشم محکم نمایید.
7- پماد یا هر داروی دیگری را داخل چشم بکار نبرید زیر خطر عفونت وجود دارد. پمادها همچنین محیط چشم را لزج کرده و معاینه را دشوار می نمایند.
8- از دادن آسپرین یا ایبوبروفن برای کاهش درد بیمار خودداری کنید زیرا ممکن است خونریزی را تشدید نمایند.
9- به مصدوم خوراکی یا نوشیدنی ندهید زیرا احتمال دارد نیاز به بیهوشی باشد.
10- بدون اتلاف وقت خود در منزل یا داروخانه یا ... سریعاً به اورژانس چشم مراجعه کنید.
صدمات چشمی آتش بازی و اپتومتریستها :
مطابق برنامه آموزشی دوره کارشناسی بینایی سنجی مصوب جلسه 179 شورای عالی برنامه ریزی فصل مشخصات کلی، ماده 4 (نقش و توانائی)، بند7، فارغ التحصیلان اپتومتری مجاز به انجام کمکهای اولیه غیرجراحی چشمی هستند. همچنین براساس تبصره بند 2 قسمت" کارهایی که یک بینایی سنج نباید انجام بدهد" اپتومتریستها اگر چه اجازه ندارند اجسام خارجی روی کره چشم را خارج نمایند ولی مجاز به درآوردن جسم خارجی از پشت پلک و همچنین درآوردن اجسام خارجی که عدم خارج کردن آنها منجر به ضایعات چشمی می شود (مثل سوختگی های شیمیایی) هستند.
حدود 15 الی 20 درصد صدمات ناشی از آتش بازی، صدمات چشمی هستند. از بین این صدمات چشمی، 30% آنها صدمات خطرناکی هستند که باعث بستری شدن در بیمارستان و آسیب پایدار چشمی یا کاهش دائمی دید می گردند.صدمات چشمی می تواند شامل سوختگی، کوفتگی، خراش، بریدگی و پارگی باشد و ذراتی از بقایای ماده یا وسیله انفجاری ممکن است در داخل چشم دیده شود.
قسمت عمده صدمات چشمی ناشی از آتش بازی شامل سوختگی خفیف پلک و جراحات سطحی پلکها و ملتحمه و صدمات خفیف قرینه است .در برخورد با این بیماران سرعت عمل بسیار مهم است.در موارد اورژانس حتی ثانیه ها نیز برای بیمار حیاتی اند ، پس زمان را از دست ندهید.
1- اولین قدم گرفتن تاریخچه است. تاریخچه باید دقیق و شامل علت ایجاد حادثه و زمان ایجاد آن و اقدامات انجام شده پس از حادثه باشد.
2- دید بیمار را بررسی کنید. در صورت وجود کاهش دید ببینید آیا کاهش دید تدریجاً ایجاد شده یا بطور ناگهانی؟
3- با طی مراحل زیر بیمارانی که دچار پارگی پلک، صلبیه، قرنیه، رتین یا اجسام خارجی روی کره چشم یا داخل آن ، هایفما، شکستگی اربیت، صدمه به عصب اپتیک و یا سایر صدمات شدید هستند را مشخص کرده و سریعاً به اورژانس چشم بفرستید.
الف- به کمک اسلیت لمپ یا افتاسموسکوپ بالنز 10+ یا حداقل با چراغ قوه و ذره بین معاینه دقیقی از پلکها و چشم (قرینه، ملتحمه، اتاق قدامی، آیریس و عدسی) به عمل آورید.
*** در صورت وجود پارگی صلبیه یا قرینه و خروج بافتهای داخلی چشم هرگز سعی به برگرداندن
آنها به جای اول خود نکنید و از دست کاری چشم بپرهیزید . روی چشم یک شیلد چشمی یا محافظی شبیه آن ( یک سوم انتهایی یک لیوان کاغذی یا محافظ ساخته شده از مقوا یا فیلم رادیولوژی ) قرار دهید و آنرا با چسب یا وسیله دیگری در جای خود ثابت نمایید تا از صدمه بیشتر جلوگیری شود . بیمار را سریعاً روانه اورژانس چشم نمایید.
ب- بررسی کنید آیا فرد دچار شکستگی اربیت شده است یا نه:
· ببینید پوست اطراف کاسه چشم حس دارد یا نه.
· به کمک انگشتان با ملایمت استخوانهای لبه چشم را بررسی کنید تا مطمئن شوید شکستگی در این استخوانها ایجاد نشده است.
· در حالی که بیمار دراز کشیده است از بالای پیشانی برآمدگی قرینه دوچشم را با هم مقایسه کنید . تو رفتگی یکی از چشم ها (انوفتالموس) نشانه دیگری از شکستگی اربیت می باشد.
· حرکات چشمی را بررسی کنید.
ج- با افتالموسکوپ از سلامت شبکیه و نبود خونریزی داخل چشمی مطمئن شوید.
د- رفلکس مردمکی و وجود RAPD( مردمک مارکوس گان) را چک کنید تا احتمال صدمه به عصب چشم را بررسی کنید.
ه- دنبال اجسام خارجی در چشم بگردید. همه قسمتهای چشم را به دقت بررسی کنید. در صورتی که از پاره نبودن کره چشم اطمینان دارید پلکها را برگردانید و پشت آنها را بررسی کنید.
همچنین اگر پارگی کره چشم وجود ندارد می توانید با فلورسئین قرنیه را رنگ کنید وجود خراشهای عمودی روی قرنیه معمولاً نشانه وجود جسم خارجی در پشت پلک است. فلورسئین همچنین می تواند نقطه ورود اجسام خارجی به داخل چشم را به ما نشان دهد.
4- اگر بیمار دید خوبی دارد و شامل موارد شدید فوق الذکر نمی باشد ، میتوانید بسته به نوع صدمه یکی از اقدامات زیر را انجام دهید:
الف- خراشیدگی پلک:
خراشیدگی را از وجود ذرات مواد خارجی پاک کنید. زخم را با سالین شستشو دهید و با یک پماد آنتی بیوتیک چشمی مثل تتراسایکلین آغشته کرده و روی آنرا با گاز استریل پانسمان نمایید.
*** پارگی های پلک را حتماً به اورژانس بفرستید.
ب- سوختگی سطحی پلک:
روی موضع سوخته پماد آنتی بیوتیک موضعی مثل سیلورسولفادیازین بمالید. برای کاهش درد از مسکنهای سیستمیک OTC مثل استامینوفن کدئین استفاده کنید. در صورت سالم بودن قرینه قطره دگزامتازون 1% بکار ببرید.
*** سوختگی شدید پلک توام با تاول و نکروز بافت یا درگیری کانالیکول ها و لبه پلک یا مواردی که قرینه هم دچار سوختگی شده است را به اورژانس بفرستید.
ج- اجسام خارجی پشت پلک :
ابتدا قطره بی حسی موضعی در چشم بچکانید و سپس جسم خارجی را به کمک اپلیکاتور پنبه ای بردارید. به بیمار قطره آنتی بیوتیک چشمی مثل سیپروفلوکساسین بدهید.
***بر اساس قانون اپتومتریستها در مواقع اضطراری مجاز به برداشتن جسم خارجی از روی کره چشم هستند. اگر بودن جسم خارجی روی قرینه یا ملتحمه بیمار خطرناک است (مثل ذرات مواد شیمیایی که می توانند وضعیت چشم بیمار را وخیم تر نمایند) ابتدا از قطره بی حسی موضعی استفاده کنید و سپس با کمک اسلیت لمپ و یک سوزن ظریف (مثل سرسوزن سرنگ یکبار مصرف) جسم خارجی را از روی چشم بردارید.
سوزن باید به نحوی گرفته شود که مماس برکره چشم باشد نه عمود برآن. همچنین جهت گرفتن آن طوری باشد که اگر بیمار بطور ناگهانی چشمش را حرکت داد ، سوزن وارد کره چشم نشود یا جراحات جدیدی ایجاد نکند.هرگز به جای سوزن از اپلیکاتور استفاده نشود زیرا معمولاً نه تنها کمکی به برداشتن جسم خارجی نمی کند بلکه با ساییدن اپی تلیوم قرنیه صدمه را بیشتر می کند.
پس از برداشتن جسم خارجی در صورتی که چشم بیمار مشکل دیگری ندارد، آنرا به مدت 24 ساعت ببندید (پماد اریترومایسین + پانسمان فشاری) و پس از آن قطره آنتی بیوتیک چشمی به بیمار بدهید.
د- پارگی ملتحمه:
در صورت اطمینان از سلامت صلبیه و عدم وجود ضایعه دیگر نیازی به اقدام خاصی ندارد . به بیمار توصیه کنید چشمان خود را نمالد و برای جلوگیری از عفونت قطره آنتی بیوتیک چشمی بدهید.
ه- خونریزی زیر ملتحمه :
در صورت اطمینان از سلامت صلبیه در زیر منطقه خونریزی ، تا مدت 12 ساعت پس از حادثه کمپرس سرد - برای بعد آوردن خونریزی – و بعد از آن کمپرس گرم - برای تسریع جذب خون زیر ملتحمه - (روزی 4-3 بار و هر بار 15 دقیقه ) انجام شود. به بیمار توصیه کنید از آسپرین ( یا سایر NSAID ها ) استفاده ننماید زیرا مانع از توقف خونریزی شده و احتمال خونریزی مجدد را افزایش می دهد.
و- خراش سطحی قرنیه :
اگر خراش قرنیه خفیف است استفاده از قطره آنتی بیوتیک چشمی کافی است. در خراشهای عمقی نیاز به بستن چشم بیمار ( پماد آنتی بیوتیک + پانسمان فشاری ) به مدت 24 ساعت است و پس از این مدت معاینه مجدد و استفاده از قطره آنتی بیوتیک لازم است.
است که متاسفانه برخی از این تاثیرات در جهت مثبت نبوده اند . جشن چهارشنبه سوری یکی از این آیینهای کهن است که در سالهای اخیر تغییرات ناخوشایندی در آن بوجود آمده است و سنت زیبای روشن کردن آتشی مختصر در شبانگاه چهارشنبه آخر سال و جمع شدن خانواده دور آن و پریدن جوانان از روی آن و ... تبدیل به پرتاب ترقه و دود و صدای انفجار و ... شده است . در بعضی مناطق آنقدر در این کار زیاده روی میشود که این مناطق در چهارشنبه آخر سال تبدیل به میدان جنگی تمام عیار میگردند .در گذشته حداکثر خسارت ممکن ، آتش سوزیی بود که با یک سطل آب میشد آنرا خاموش کرد ولی اکنون هرساله شاهد هزاران مورد صدمات ناشی از مواد منفجره هستیم که قسمت عمده ای از آن به نقص عضو دائم و قسمتی به مرگ و میر منجر میگردد و مسئولیت بخش عمده ای از این مشکلات و انحرافات بر عهده متولیان فرهنگ کشور است چرا که در دهه های اخیر بسیاری از سنتهای ایرانی مورد بی مهری قرار گرفته و به حال خود رها شده اند .آتش بازی اگر به درستی صورت بگیرد میتواند لحظات زیبایی را خلق نماید . در کشورهای توسعه یافته با وضع قوانین محدودکننده و آگاهی دادن به مردم و برگزاری جشنهای وسیع آتش بازی توسط گروههای حرفه ای توانسته اند تا حد زیادی از صدمات و تلفات ناشی از آتش بازی بکاهند و در عین حال مانع از لذت بردن مردم از آتش بازی نشوند . حتی در کشور در حال توسعه ای چون هند برای کاهش تلفات آتش بازی علاوه بر ایجاد آگاهی عمومی از طریق رسانه ها و کمپینگ ها و ... در موسم جشنها دولت اقدام به توزیع رایگان لوازم آتش بازی بیخطر در میان دانش آموزان می نماید و دانش آموزان بطور دسته جمعی نسبت به عدم استفاده از لوازم آتش بازی غیر مجاز و رعایت نکات ایمنی متعهد میشوند . ما نیز باید بدانیم که تنها با منع فروش لوازم آتش بازی و نمایش صحنه های دلخراش ناشی از آتش بازی در تلوزیون نمیتوان مانع از انجام آن شد بلکه باید بجای منع مردم آنها را در مسیر درست هدایت کنیم . دولت باید با وضع قوانین مناسب نسبت به استانداردسازی وطبقه بندی لوازم آتش بازی اقدام نماید . باید فروش اقلام خطرناک مثل فشفشه ها ( راکتها ) و ترقه ها ممنوع گردد و مجازات سنگین برای فروشندگان در نظر گرفته شود . برای سایر اقلام نیز مقدار و نوع مواد منفجره تعریف شود. در کنار این محدودیتها باید با برگزاری جشنهای آتش بازی باشکوه در مناسبتهای مختلف توسط گروههای حرفه ای و تبلیغات وسیع در رسانه ها برای هدایت مردم بسوی این نوع آتش بازی بیخطر مانع از تمایل افراد به انجام خودسرانه آتش بازی شویم .
صدمات ناشی از آتش بازی :
حوادث ناشی از آتش بازی در همه گروههای سنی دیده میشود ولی اکثر قربانان آن از میان پسران 10 تا 19 ساله و مردان جوان هستند . تماشاگران و روشن کنندگان لوازم آتش بازی به مقدار مساوی در معرض خطر هستند . لوازم آتش بازی عمل نکرده نیز خطرناکند . کودکان فقیر بیشترین قربانیان انفجار وسایل آتش بازی عمل نکرده هستند .
غلاف وسایل آتش بازی دست ساز ، باروت ، الیاف مقوا و خاکستری که به ناحیه صدمه دیده می چسبند ممکن است دارای اسپر کزاز باشند . حتی خاکسترها و ذغالهایی که بعد از انفجار وسایل آتش بازی در هوا پخش میشوند میتوانند باعث صدمه به چشم شوند. ولی بیشترین صدمات آتش بازی از طریق وارد کردن ضربه مکانیکی به بافتها یا حرارت ایجاد میشود . همه لوازم آتش بازی بالقوه خطرناکند .خطرناکترین آنها عبارتند از :
1- فشفشه ها ( Sky Rockets , Bottle Rockets ) که در آنها یک غلاف حاوی ماده انفجاری و سوخت به میله ای متصل است . فشفشه پس از روشن کردن به سمت بالا رانده میشود و در نقطه اوج خود منفجر شده و جلوه های نوری مختلف مثل ستاره و ... ایجاد میکند . فشفشه ها به دلیل داشتن مسیر حرکت غیر قابل پیش بینی سبب ایجاد حوادث زیادی میشوند . حدود 70 درصد صدمات وارده به تماشاگران توسط این وسیله ایجاد میشود . همچنین برای پرتاب انواع کوچک این وسیله میله آنرا داخل بطری شیشه ای یا قوطی فلزی ( بعنوان نگهدارنده ) قرار میدهند و سپس آنرا روشن میکنند که در اینصورت اگر فشفشه در اثر نقص فنی منفجر شود ترکشهای شیشه و فلز به اطراف پریده و باعث ایجاد صدمات میگردند.
2- ترقه ها ( Firecrackers ) که مواد منفجره احاطه شده با غلافی محکم میباشند و توسط فتیله یا واردکردن ضربه منفجر میشوند و صدای بسیار بلندی ایجاد میکنند . متاسفانه انواع دست ساز این وسیله در کشور ما بسیار رواج دارد .
3- فواره های نور ( Fountains ) لوله هایی هستند که با روشن کردن فتیله آنها تا مدتی فورانی از مواد مشتعل بصورت جرقه های نورانی به خارج از آنها پرتاب میشود . در نوع Roman Candle گلوله های آتشین به رنگهای مختلف و با فواصل زمانی اندک از هم یکی پس از دیگری به ترتیب از وسیله خارج میشوند .
4- شمعهای جرقه زن ( Sparklers ) که حالت انفجاری ندارند و به آرامی میسوزند و جرقه ها و شعله های کوچک به رنگهای مختلف ایجاد میکنند . این وسیله مسئول قسمت عمده حوادث آتش بازی در کودکان زیر 5 سال است چون والدین به دلیل انفجاری نبودنشان آنها را به راحتی در اختیار کودکان قرار میدهند ولی نباید فراموش کرد که این وسایل در هنگام سوختن حرارتی معادل 1000 درجه سانتیگراد ایجاد میکنند که حتی میتواند طلا را ذوب کند و لذا برای کودکان بسیار خطرناک هستند .
اقدامات ایمنی در هنگام آتش بازی :
ایمن ترین راه برای لذت بردن از تماشای آتش بازی شرکت در نمایشهای عمومی است که توسط گروههای حرفه ای و با رعایت نکات ایمنی برگزای می گردند ولی اگر به هر دلیلی تصمیم دارید خود اقدام به انجام آتش بازی نمایید نکات زیر را رعایت کنید :
1- کودکان بسیار آسیب پذیرند. به کودکان اجازه ندهید لوازم آتش بازی را روشن یا با آنها بازی نمایند.
2- یک سطل آب در دسترس قرار بدهید تا در صورت آتش سوزی یا درست عمل نکردن وسایل آتش بازی آنرا بکار ببرید.
3- برا ی محافظت از چشم خودتان وتماشاگرها همگی از عینک ایمنی استفاده کنید. عینک طبی از صدمه جلوگیری نمی کند چراکه ممکن است در اثر ضربه بشکند وخرد شود.
4- دستورالعمل استفاده از وسیله آتش بازی را بخوانید و براساس آن عمل کنید.
5- مطمئن شوید تماشاگرها به حد کافی از شما فاصله دارند.
6- وسیله آتش بازی را فقط در یک سطح صاف و هموار و دور از خانه ، برگ های خشک ومواد آتش گیر بکار برید.
7- سعی نکنید وسیله آتش بازی را که یکبار عمل نکرده است دوباره بکار ببرید زیرا احتمال انفجار آن وجود دارد.
اقدامات لازم در صورت صدمه دیدن چشم در حین آتش بازی :
1- حتی صدماتی که به نظر خفیف می آیند را به حال خود رها نکنید چرا که ممکن است بدتر شوند و مشکلات جدی چشمی ایجاد نمایند که در صورت درمان به موقع پیش نمی آمدند.
2- اگر چشم کودک شما آسیب دیده آرام باشید و دچار اضطراب نشوید . تا حدامکان کودک را نیز آرام نگه دارید.
3- چشم را نمالید. اگر بافتی پاره شده باشد در اثر مالش صدمه بیشتر می شود. با گرفتن دست کودک مانع از آن شوید که چشم صدمه دیده ر ا بمالد.
4- اگر چیزی از چشم بیرون زده سعی نکنید آنرا بیرون بکشید چرا که ممکن است قسمتی از بافتهای خود چشم باشد.
5- چشم را نشویید.
6- با انتهای یک لیوان کاغذی یا قوطی شیر یا اشیاء مشابه یک پوشش محافظ درست کنید و آنرا به کمک چسب یا بستن روی استخوانهای اطراف چشم محکم نمایید.
7- پماد یا هر داروی دیگری را داخل چشم بکار نبرید زیر خطر عفونت وجود دارد. پمادها همچنین محیط چشم را لزج کرده و معاینه را دشوار می نمایند.
8- از دادن آسپرین یا ایبوبروفن برای کاهش درد بیمار خودداری کنید زیرا ممکن است خونریزی را تشدید نمایند.
9- به مصدوم خوراکی یا نوشیدنی ندهید زیرا احتمال دارد نیاز به بیهوشی باشد.
10- بدون اتلاف وقت خود در منزل یا داروخانه یا ... سریعاً به اورژانس چشم مراجعه کنید.
صدمات چشمی آتش بازی و اپتومتریستها :
مطابق برنامه آموزشی دوره کارشناسی بینایی سنجی مصوب جلسه 179 شورای عالی برنامه ریزی فصل مشخصات کلی، ماده 4 (نقش و توانائی)، بند7، فارغ التحصیلان اپتومتری مجاز به انجام کمکهای اولیه غیرجراحی چشمی هستند. همچنین براساس تبصره بند 2 قسمت" کارهایی که یک بینایی سنج نباید انجام بدهد" اپتومتریستها اگر چه اجازه ندارند اجسام خارجی روی کره چشم را خارج نمایند ولی مجاز به درآوردن جسم خارجی از پشت پلک و همچنین درآوردن اجسام خارجی که عدم خارج کردن آنها منجر به ضایعات چشمی می شود (مثل سوختگی های شیمیایی) هستند.
حدود 15 الی 20 درصد صدمات ناشی از آتش بازی، صدمات چشمی هستند. از بین این صدمات چشمی، 30% آنها صدمات خطرناکی هستند که باعث بستری شدن در بیمارستان و آسیب پایدار چشمی یا کاهش دائمی دید می گردند.صدمات چشمی می تواند شامل سوختگی، کوفتگی، خراش، بریدگی و پارگی باشد و ذراتی از بقایای ماده یا وسیله انفجاری ممکن است در داخل چشم دیده شود.
قسمت عمده صدمات چشمی ناشی از آتش بازی شامل سوختگی خفیف پلک و جراحات سطحی پلکها و ملتحمه و صدمات خفیف قرینه است .در برخورد با این بیماران سرعت عمل بسیار مهم است.در موارد اورژانس حتی ثانیه ها نیز برای بیمار حیاتی اند ، پس زمان را از دست ندهید.
1- اولین قدم گرفتن تاریخچه است. تاریخچه باید دقیق و شامل علت ایجاد حادثه و زمان ایجاد آن و اقدامات انجام شده پس از حادثه باشد.
2- دید بیمار را بررسی کنید. در صورت وجود کاهش دید ببینید آیا کاهش دید تدریجاً ایجاد شده یا بطور ناگهانی؟
3- با طی مراحل زیر بیمارانی که دچار پارگی پلک، صلبیه، قرنیه، رتین یا اجسام خارجی روی کره چشم یا داخل آن ، هایفما، شکستگی اربیت، صدمه به عصب اپتیک و یا سایر صدمات شدید هستند را مشخص کرده و سریعاً به اورژانس چشم بفرستید.
الف- به کمک اسلیت لمپ یا افتاسموسکوپ بالنز 10+ یا حداقل با چراغ قوه و ذره بین معاینه دقیقی از پلکها و چشم (قرینه، ملتحمه، اتاق قدامی، آیریس و عدسی) به عمل آورید.
*** در صورت وجود پارگی صلبیه یا قرینه و خروج بافتهای داخلی چشم هرگز سعی به برگرداندن
آنها به جای اول خود نکنید و از دست کاری چشم بپرهیزید . روی چشم یک شیلد چشمی یا محافظی شبیه آن ( یک سوم انتهایی یک لیوان کاغذی یا محافظ ساخته شده از مقوا یا فیلم رادیولوژی ) قرار دهید و آنرا با چسب یا وسیله دیگری در جای خود ثابت نمایید تا از صدمه بیشتر جلوگیری شود . بیمار را سریعاً روانه اورژانس چشم نمایید.ب- بررسی کنید آیا فرد دچار شکستگی اربیت شده است یا نه:
· ببینید پوست اطراف کاسه چشم حس دارد یا نه.
· به کمک انگشتان با ملایمت استخوانهای لبه چشم را بررسی کنید تا مطمئن شوید شکستگی در این استخوانها ایجاد نشده است.
· در حالی که بیمار دراز کشیده است از بالای پیشانی برآمدگی قرینه دوچشم را با هم مقایسه کنید . تو رفتگی یکی از چشم ها (انوفتالموس) نشانه دیگری از شکستگی اربیت می باشد.
· حرکات چشمی را بررسی کنید.
ج- با افتالموسکوپ از سلامت شبکیه و نبود خونریزی داخل چشمی مطمئن شوید.
د- رفلکس مردمکی و وجود RAPD( مردمک مارکوس گان) را چک کنید تا احتمال صدمه به عصب چشم را بررسی کنید.
ه- دنبال اجسام خارجی در چشم بگردید. همه قسمتهای چشم را به دقت بررسی کنید. در صورتی که از پاره نبودن کره چشم اطمینان دارید پلکها را برگردانید و پشت آنها را بررسی کنید.
همچنین اگر پارگی کره چشم وجود ندارد می توانید با فلورسئین قرنیه را رنگ کنید وجود خراشهای عمودی روی قرنیه معمولاً نشانه وجود جسم خارجی در پشت پلک است. فلورسئین همچنین می تواند نقطه ورود اجسام خارجی به داخل چشم را به ما نشان دهد.
4- اگر بیمار دید خوبی دارد و شامل موارد شدید فوق الذکر نمی باشد ، میتوانید بسته به نوع صدمه یکی از اقدامات زیر را انجام دهید:
الف- خراشیدگی پلک:
خراشیدگی را از وجود ذرات مواد خارجی پاک کنید. زخم را با سالین شستشو دهید و با یک پماد آنتی بیوتیک چشمی مثل تتراسایکلین آغشته کرده و روی آنرا با گاز استریل پانسمان نمایید.
*** پارگی های پلک را حتماً به اورژانس بفرستید.
ب- سوختگی سطحی پلک:
روی موضع سوخته پماد آنتی بیوتیک موضعی مثل سیلورسولفادیازین بمالید. برای کاهش درد از مسکنهای سیستمیک OTC مثل استامینوفن کدئین استفاده کنید. در صورت سالم بودن قرینه قطره دگزامتازون 1% بکار ببرید.
*** سوختگی شدید پلک توام با تاول و نکروز بافت یا درگیری کانالیکول ها و لبه پلک یا مواردی که قرینه هم دچار سوختگی شده است را به اورژانس بفرستید.
ج- اجسام خارجی پشت پلک :
ابتدا قطره بی حسی موضعی در چشم بچکانید و سپس جسم خارجی را به کمک اپلیکاتور پنبه ای بردارید. به بیمار قطره آنتی بیوتیک چشمی مثل سیپروفلوکساسین بدهید.
***بر اساس قانون اپتومتریستها در مواقع اضطراری مجاز به برداشتن جسم خارجی از روی کره چشم هستند. اگر بودن جسم خارجی روی قرینه یا ملتحمه بیمار خطرناک است (مثل ذرات مواد شیمیایی که می توانند وضعیت چشم بیمار را وخیم تر نمایند) ابتدا از قطره بی حسی موضعی استفاده کنید و سپس با کمک اسلیت لمپ و یک سوزن ظریف (مثل سرسوزن سرنگ یکبار مصرف) جسم خارجی را از روی چشم بردارید.
سوزن باید به نحوی گرفته شود که مماس برکره چشم باشد نه عمود برآن. همچنین جهت گرفتن آن طوری باشد که اگر بیمار بطور ناگهانی چشمش را حرکت داد ، سوزن وارد کره چشم نشود یا جراحات جدیدی ایجاد نکند.هرگز به جای سوزن از اپلیکاتور استفاده نشود زیرا معمولاً نه تنها کمکی به برداشتن جسم خارجی نمی کند بلکه با ساییدن اپی تلیوم قرنیه صدمه را بیشتر می کند.
پس از برداشتن جسم خارجی در صورتی که چشم بیمار مشکل دیگری ندارد، آنرا به مدت 24 ساعت ببندید (پماد اریترومایسین + پانسمان فشاری) و پس از آن قطره آنتی بیوتیک چشمی به بیمار بدهید.
د- پارگی ملتحمه:
در صورت اطمینان از سلامت صلبیه و عدم وجود ضایعه دیگر نیازی به اقدام خاصی ندارد . به بیمار توصیه کنید چشمان خود را نمالد و برای جلوگیری از عفونت قطره آنتی بیوتیک چشمی بدهید.
ه- خونریزی زیر ملتحمه :
در صورت اطمینان از سلامت صلبیه در زیر منطقه خونریزی ، تا مدت 12 ساعت پس از حادثه کمپرس سرد - برای بعد آوردن خونریزی – و بعد از آن کمپرس گرم - برای تسریع جذب خون زیر ملتحمه - (روزی 4-3 بار و هر بار 15 دقیقه ) انجام شود. به بیمار توصیه کنید از آسپرین ( یا سایر NSAID ها ) استفاده ننماید زیرا مانع از توقف خونریزی شده و احتمال خونریزی مجدد را افزایش می دهد.
و- خراش سطحی قرنیه :
اگر خراش قرنیه خفیف است استفاده از قطره آنتی بیوتیک چشمی کافی است. در خراشهای عمقی نیاز به بستن چشم بیمار ( پماد آنتی بیوتیک + پانسمان فشاری ) به مدت 24 ساعت است و پس از این مدت معاینه مجدد و استفاده از قطره آنتی بیوتیک لازم است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر