گفتگوي قدس با عضو هيات مديره انجمن علمي اپتومتري ايران؛ جمعيت نابينايان تا سال 2020 به دوبرابر خواهد رسيد
* دکتر عباس عظيمي خراساني متولد 1332 شهر مقدس مشهد در يک خانواده مذهبي است. وي تحصيلات ابتدايي و دبيرستان را با موفقيت سپري نمود و در سال 1352 به عنوان اولين دانشجويان رشته اپتومتري پذيرفته شد و دانشنامه خود را در سال 1357 به دليل مبارزات انقلابي با يک سال تأخير از دانشگاه فردوسي مشهد دريافت کرد و اولين کلينيک علمي اپتومتري در مشهد را راه اندازي نمود، اما پس از سه سال کار درماني براي ادامه تحصيل راهي آمريکا شد. او 9 سال به صورت ممتد در سه دانشگاه هيستون، پاسيفيک و دانشگاه نيويورک تحصيل و در نتيجه فوق ليسانس در فيزيولوژي اپتيک در زمينه لنزهاي تماسي، دکتراي حرفه اي اپتومتري از دانشگاه علوم پزشکي پورتلند (پاسيفيک) و دکتراي تخصصي
( PhD ) در علوم بينايي و چشم با درجه برجسته ( Outstanding ) دريافت نمود و به ايران برگشت. به مناسبت هفته عصاي سفيد مصاحبه اي پيرامون مشکلات بينايي و وضعيت کشورمان براي رفع مشکل روشندلان و تلاش در جهت مقابله با نابينايي صورت گرفته که تقديم مي گردد: * جناب آقاي دکتر عظيمي خراساني لطفاً در خصوص روز جهاني بينايي و نيز روز نابينايان يا روز عصاي سفيد مطالبي را براي خوانندگان صفحه جامعه روزنامه قدس بيان کنيد. ** سازمان بهداشت جهاني، آژانسهاي بين المللي پيشگيري از نابينايي و نيز بعضي از سازمانهاي غيردولتي بين المللي دومين پنجشنبه ماه اکتبر هر سال را به عنوان روز جهاني بينايي نامگذاري کرده اند که با توجه به اهميت علمي و مشکلات مرتبط با بينايي و افزايش جمعيت سالمندان يک رويداد مهم محسوب مي شود. * هدف who (سازمان جهاني بهداشت) از نامگذاري يک روز جهاني به عنوان روز بينايي، چيست؟ ** هدف who از نامگذاري يک روز براي مشکلات بينايي، از بين بردن نابينايي هاي قابل پيشگيري تا سال 2020 مي باشد. نکته بسيار مهم و کليدي اين است که 80 درصد موارد نابينايي قابل پيشگيري و حتي قابل درمان مي باشد، لذا براي رسيدن به سطح مطلوب جهت اين پيشگيري بايد هم بودجه هاي مناسب و کافي در اختيار مراکز درماني و بهداشتي قرار داد و هم مؤسسات و منابع سرمايه گذار و نيز سازمانهاي NGO را ترغيب نمود که در اين مشارکت بهداشتي سرمايه گذاري نموده و به صورت فعال در اين امر مهم شرکت نمايند و هدف اصلي who و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي در همين جهت است. * آقاي دکتر آمارهاي بهداشت جهاني نشان دهنده اين نکته مي باشد که هر 5 ثانيه يک نفر در جهان نابينا مي شود لطفاً بفرماييد در حال حاضر کشور ما از نظر مشکلات بينايي و زمينه هاي ابتلاي بيماران در چه مرحله اي است؟ ** بله آمارهاي بهداشت who مؤيد اين نکته هستند که متأسفانه هر 5 ثانيه يک نفر نابينا مي شود و هر يک دقيقه يک کودک نابينا مي گردد و در ايران نيز حدود يک ميليون و چهارصد هزار نفر از اختلالات نابينايي رنج مي برند که در کل عيوب انکساري مهمترين علل کم بينايي در کشور مي باشد. * از نظر افرادي که در معرض نابينايي هستند کشور ما چه وضعيتي دارد در مقايسه با آمار و نرم جهاني؟ ** در اين زمينه متأسفانه در حد همان نرم جهاني هستيم يعني اگر اقدامات متوليان بهداشتي در کشور به موقع و درست انجام نگردد همچنان که گفته شد جمعيت نابينايان در جهان و ايران تا سال 2020 به دو برابر خواهد رسيد و با توجه به تلاشهاي انجام شده و طرحهاي بازدارنده و غربالگري هاي صورت گرفته بايد بگويم در اين زمينه هنوز نياز زيادي به تلاش در قالب عزم ملي داريم و تنها گراميداشت روز بينايي کافي نيست. * چه دلايلي در افزايش نابينايي مؤثرند؟ ** علل و عوامل مهمي در به وجود آوردن نابينايي دخالت دارند که مهمترين اين عوامل عبارتند از: آب مرواريد يا کاتاداکت، آب سياه يا گلوکوم، بيماريهاي عفوني چشمي از جمله بيماري تراخم، کمبود ويتامين A ، اختلالات چشمي شبکيه اي در بيماران مبتلا به ديابت که تحت عنوان رتيفوپاتي ديابتي ناميده مي شود، حوادث چشمي، بيماريهاي دژنراتيو مادرزادي، ازدواج هاي فاميلي و... . * بيماريهاي شغلي رعايت نکردن نکات ايمني در برخي از حرفه هاي صنعتي و کارگاهي از جمله مشکلات تشديدکننده نابينايي در ميان اعضاي جامعه هدف محسوب مي شود لطفاً در اين زمينه براي خوانندگان ما توضيح دهيد. ** درست است در حال حاضر ضربات و تروماهاي چشمي در بعضي از شغل هاي پرخطر مانند تراشکاري و نجاري، براي اين عزيزان مشکل ساز شده که در صورت زدن عينک و استفاده از امکانات ايمني قابل رفع است همچنين در نوزادان زودرس، سزارين هاي زودهنگام، آمبليويي يا تنبلي چشم، عيوب انکساري با درجات زياد، همه و همه مي توانند از عوامل مهمي باشند که در نابينايي، کم بينايي و يا اختلالات شديد چشمي مؤثر واقع گردند. همچنين در حوادث رانندگي، ضربات چشمي عامل بيش از يک ميليون مورد نابينا در جهان مي باشد. متأسفانه در ايران هم به دليل وجود حوادث رانندگي بيش از حد استاندارد جهاني و نيز عدم استفاده از عينک هاي محافظتي در محيط کار و حتي خطرات ناشي از مواد محترقه و ترقه ها، آمار اين اختلالات چشمي بسيار بالا مي باشد که حقيقتاً نياز به بازنگري جدي در اين خصوص از طرف متوليان سلامت مي باشد. * آيا در زمينه جلوگيري از مشکلات بينايي مي توان توصيه و راهکار خاصي را ارايه داد؟ ** همچنان که تاکنون گفته شده با رعايت بهداشت فردي و بهداشت چشم و پيشگيري درست و به موقع مي توان در 80 درصد از مواردي که منجر به اختلال چشمي مي شود جلوگيري به عمل آورد و اين نياز به تلاشهاي فردي و عزم ملي مسؤولان نظام سلامت و دستگاههاي مرتبط با آن دارد. * کمبود اطلاعات مردم در زمينه ديده ها و پيش زمينه هايي مانند آب مرواريد باعث افزايش مشکلات بينايي و در نهايت بيشتر شدن آمار نابينايان مي شود در اين باره توضيح دهيد. ** بله آب مرواريد علت اصلي نابينايي بيش از 19 ميليون نفر در جهان است يعني 43 درصد نابينايي ها بخصوص در کشورهاي آفريقايي و آسيايي همين آب مرواريد مي باشد. در ايران نيز براي بيش از 250000 نفر ساليانه نياز به عمل جراحي آب مرواريد مي باشد و اين در حالي است که سيستم و نظام سلامت کشور فقط قادر به عمل جراحي حدود 180 هزار نفر مي باشد. * يعني بيش از 60000 نفر امکان استفاده از اقدامات درماني و پيشگيرانه را ندارند، درست است؟ ** در يک نگاه واقع بينانه بر اساس آمار شاهد هستيم که درصد زيادي از افراد سالمند از اين مسأله مهم يعني نياز به عمل جراحي آب مرواريد چشم خود غافل بوده و لحظه اي متوجه مي شوند که بينايي آنها بشدت کاهش يافته و ديگر اقدام مفيدي براي چشم آنها نمي توان انجام داد. پيش بيني شده است که تا سال 2020 تعداد سالمندان يعني افراد بالاي سن 60 سال به 1/2 ميليارد نفر بالغ خواهد شد که حدود 3/4 آنها در کشورهاي در حال توسعه از جمله ايران مي باشند. * اين آمار به دليل رسيدن جمعيت ايران به سالمندي در سالهاي آينده است، درست است؟ ** بله به دليل اينکه در کشور ما بالغ بر 7 درصد جمعيت را سالمندان تشکيل مي دهند و اين آمار در سالهاي آينده زيادتر هم خواهد شد و اگر فکري مناسب و درست در خصوص درمان بموقع آنها بخصوص در حوزه چشم و بينايي نگردد تعداد نابينايان تا سال 2020 دو برابر فعلي يعني حدود پانصد هزار نفر خواهد رسيد. * جناب آقاي دکتر عظيمي خراساني لطفاً در باره آب سياه يا گلوکوم به عنوان يکي از دلايل عمده نابينايي روشندلان عزيز و اعضاي جامعه هدف توضيح دهيد. ** گلوکوم يا آب سياه دومين علت و عامل نابينايي در جهان بوده و حدود 6 تا 7 ميليون نفر در سراسر جهان به دليل درمان نامناسب آب سياه در چشمان خود، نابينا شده اند، برآوردهاي سازمان بهداشت جهاني بيانگر اين نکته است که کل جمعيت مشکوک به آب سياه در جهان بيش از 105 ميليون نفراست که باز هم بيش از 80 درصد اين افراد در کشورهاي در حال توسعه زندگي مي کنند. * آب سياه درمان کامل و تأييد شده اي ندارد درست است؟ ** بله اما افرادي که سابقه بيماري آب سياه در خانواده هاي آنها وجود دارد، بايد مرتباً تحت معاينات چشمي قرار گيرند و اگرچه اين بيماري چشمي قابل پيشگيري نمي باشد و درمان قطعي ندارد اما تشخيص بموقع و درماني به وسيله دارو و نيز احتمالاً عمل جراحي مناسب مي تواند تا حدود زيادي از پيشرفت نابينايي، کم بينايي و يا اختلالات چشمي جلوگيري نمايد. عامل بسيار مهم ديگر بخصوص در ايران که منجر به نابينايي مي گردد بيماري ديابت و عوارض چشمي آن که تحت عنوان رتينوپاتي ديابتي ناميده مي شود مي باشد که يک علامت مهم نابينايي بخصوص در کشورهاي در حال توسعه مي باشد. شمار افراد ديابتي در جهان 120 ميليون نفر برآورد شده است که با توجه به وجود 8 ميليون نفر ديابتي بايد در اين زمينه نيز تلاش شود. * يعني در اين زمينه (بيماران ديابتي) هم مشکل داريم؟ ** با توجه به اينکه تحقيقات نشان داده است 2 درصد افراد ديابتي پس از 15 سال نابينا و 10 درصد آنها دچار کم بينايي مي شوند بايد براي رفع مشکل تلاش شود زيرا علاوه بر ضربات بيماري ديابت به شبکيه چشم و بروز خونريزي هاي متعدد و از بين رفتن بافت شبکيه که پرده حساس چشم مي باشد، ديابت مي تواند عامل به وجود آمدن آب مرواريد زودرس و نيز آب سياه در چشمان بيمار گردد که درمان قطعي براي آن هنوز وجود ندارد. * بيماران ديابتي براي عدم ابتلا چکار بايد بکنند؟ ** بيماران ديابتي در صورت تشخيص به موقع و اقدامات عاجل، درست و دقيق درماني و معاينات دوره اي مرتب و منظم مي توانند از بروز عوامل خطرزاي چشمي جلوگيري نمايند آگاهي يافتن از بيماري ديابت و کنترل متابوليکي خوب مي تواند شروع رتينوپاتي ديابتيک را به تأخير انداخته و نيز از پيشرفت آن جلوگيري نمايد. * در ايران اين مشکل چه وضعيتي دارد؟ ** متأسفانه مطالعات نشان مي دهد در کشورهاي توسعه يافته از جمله ايران بيشتر افراد نيازمند درمان، به علت عدم آگاهي کافي چنين درماني را دريافت نمي کنند و لذا روز به روز بر تعداد افراد ديابتيک که دچار اختلالات چشمي و حتي نابينايي مي شوند افزوده مي گردد. تحقيقات نشان مي دهد با کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول خون حتي تا 90 درصد اختلالات ناشي از بيماري ديابت را مي توان مهار و کنترل نمود و حتي جلوگيري از بروز اختلالات نمود. * جناب آقاي دکتر عظيمي پيرامون بيماري تراخم به عنوان علت نابينايي بويژه در مناطق جنوبي کشورمان مطالبي را بيان کنيد. ** علت ديگر نابينايي در جهان و نيز در ايران و در بعضي از استانهاي جنوب کشور و مناطق دور افتاده، در نتيجه عدم رعايت بهداشت، بيماري تراخم يا کلاميد تراکماتيس مي باشد. اين بيماري چشمي از قديمي ترين بيماريهاي عفوني بوده و عامل 11 درصد نابينايي ها در جهان مي باشد. در حال حاضر حدود 5 ميليون نفر در جهان بر اثر تراخم نابينا شده اند و حدود 146 ميليون مورد تراخم فعال وجود دارد که نيازمند و در انتظار درمان مي باشند. شيوع اين بيماري در بيشتر مناطق محروم کشورهاي آفريقايي، کشورهاي مديترانه شرقي، قسمتهايي از آمريکاي جنوبي و گرمسيري و نيز در بعضي از استانهاي جنوب کشور و مناطق دور افتاده ايران مي باشد. * فرآيند آلوده سازي و انتشار اين بيماري که در نهايت به نابينايي ختم مي شود چيست؟ ** ميکروارگانيسم اين بيماري از طريق تماس با ترشحات آلوده، انگشتان دست، دستمال و حوله به افراد منتقل مي شود. اين ميکروب که به لحاظي هم شبيه ويروس مي باشد باعث التهاب چشم شده و فوليکورهايي را در بافت ملتحمه چشم ايجاد مي کند که باعث زخم هايي در پلک شده و نهايتاً سبب چرخش پلک ها به داخل چشم و مالش مژه ها به کره چشم بخصوص بافت قرنيه شده که نهايتاً منجر به کوري مي گردد که درمان درست و به موقع با استفاده از آنتي بيوتيک هاي چشمي، تميز نگهداشتن چشم ها و صورت و پاکسازي محيط زيست زندگي مي تواند بسيار مؤثر واقع گردد. * کمبود ويتامين و اختلالهاي متابوليسم نيز از دلايل نابينايي است در اين مورد و ديگر دلايل اين بيماري توضيح دهيد. ** در حال حاضر کمبود ويتامين A در بدن عامل نابينايي بيش از 350 هزار کودک در سال مي گردد. همچنين کمبود و اختلال در جذب ويتامين A در بدن باعث آسيب رساندن به سيستم ايمني بدن شده و احتمال مرگ و مير در کودکان را تا 20 درصد افزايش مي دهد. از عوارض ديگر اختلال در متابوليسم ويتامين A ، شب کوري است که به صورت همه گير در بعضي از اقوام بشري وجود دارد. استفاده از غذاهاي حيواني، ميوه هاي نارنجي و زرد مانند هويچ، مصرف سبزيجات تازه مي تواند به پيشگيري از کمبود ويتامين A کمک کند. از سوي ديگر بيماريهاي تخريب کننده مادرزادي از عوامل غيرقابل پيشگيري نابينايي و کم بينايي مي باشند. به عنوان مثال بيماري تخريبي نقطه زرد در ته چشم، از شايع ترين علل غيرقابل پيشگيري نابينايي مي باشد و حدود 8 ميليون نفر در جهان از اين بيماري نابينا شده اند. گرچه روش پيشگيري خاصي وجود ندارد ولي استفاده از ابزار و وسايل کمک بينايي مانند استفاده از تلسکوپ و يا ليزرتراپي در پاره اي از موارد سودمند مي باشد. * جناب دکتر عظيمي تنبلي چشم چه زماني روي مي دهد؟ ** تنبلي چشم يا آمبليوپي نوعي اختلال بينايي است که در عين حال ظاهر چشم کاملاً سالم به نظر مي رسد، ولي بينايي فرد مورد نظر خوب نيست و قدرت ديد او کاهش زيادي يافته است و اگر بموقع درمان و اصلاح نگردد باعث نيمه بينايي خواهد شد. * و اين بيماري با توجه به طرحهاي بينايي سنجي و غربالگري که در کشور از سوي وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکي و سازمان بهزيستي در مهدکودکها اجرا مي شود بيشتر مربوط به کودکان است درست است؟ ** بله بر اساس اعتقاد محققين علوم بينايي تشخيص اين عارضه بايد قبل از سن يک سالگي صورت گيرد و درمان لازم بايد انجام گردد. به همين دليل برنامه کشوري پيشگيري از تنبلي چشم که از سالهاي قبل در ايران شروع شده کمک بزرگي به تشخيص و نهايتاً درمان اين اختلال نموده است و لازم است اين طرح از سوي خانواده ها هم مورد حمايت واقع شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر