مطلب دنباله دار در مورد عدسيهای تماسی قسمت ششم
وقت آن رسيده که معايب لنزهای نرم را بررسی کنيم. اميدوارم نگوييد که لنزهای نرم هيچ مشکلی ندارند. علم و صنعت بدون شک بدنبال ساخت لنرهای ايده آل هستند ولی اين موضوع تا به حال امکانپذير نشده. خود مسئولين صنايع و اهل علم هم می دانند که شايد هيچوقت ساختن يک لنز ايده آل امکانپذير نشود. کلاً کار همه ما منجمله کار هر توليد کننده ای، گام برداشتن به سمت ايده آل است و نه رسيدن به آن.
عمده ترين اشکال لنزهای هايدروژل، ناتوانی آنها در عبور دادن اکسيژن است. اين موضوع در ابتدای امر يعنی زمانيکه لنزهای هايدروژل برای اولين بار توليد شدند، چندان مهم به نظر نمی رسيد ولی بتدريج با بروز مجموعه ای از عوارض جانبی، تلاش اهل علم روی کشف علت یا علل اين عوارض متمرکز شد. در مورد چيستی اين عوارض و مکانيزم پيدايش آنها، انشالله اگر فرصتی باشد در مراحل بعدی صحبت خواهيم کرد. يکی از اين عوارض Neovascularization است که از منطقه ليمبال شروع می شود و بتدريج به سمت مرکز قرنيه رشد می کند و باعث خراب شدن ديد می شود. به علت جلوه ظاهری، نئوواسکولاريزاسيون زودتر از ديگر عوارض کمبود اکسيژن مورد توجه قرار گرفت.
آنچه که در طی سالهای اخير باعث تحولات جدی یا بهتر است بگويم بسيار جدی در روش مصرف لنزهای نرم شده، عوارضی است که کمبود اکسيژن، در لايه های مختلف قرنيه بوجود می آورد. شل شدن پيوند بين سلولهای سطح اپی تليوم قرنيه و نهايتاً ريزش تعدادی از آنها، نرم شدن تدريجی و رو به رشد استرومای قرنيه و چين خوردن استروما تنها آغاز مشکلات ناشی از کمبود اکسيژن است. چين خوردن استروما موضوع بسيار مهمی است چرا که اندوتليوم قرنيه مستقيماً به استروما تکيه می کند. بدينترتيب اگر استروما چين بخورد، اندوتليوم هم چين می خورد. فکر می کنم در مورد اهميت سالم ماندن اندوتليوم احتياجی به توضيح نباشدو اين لايه فقط در دوره جنينی شکل می گيرد و پس از تولد ابداً قادر به بازسازی خود از طريق توليد سلولهای جديد نيست. بدتر از همه اينکه بر خلاف اپی تليوم و استرومای قرنیه، اندوتليوم از تنها يک لايه سلول تشکيل شده. در موارديکه تروما (هر نوع آسيب بافتی) اتفاق بیافتد، دو راه بيشتر وجود ندارد: 1) سلولهای جديدی بوجود آيند و جايگزين سلولهای معيوب شوند، 2) سلول های آسيب ديده از بين بروند و بقیه سلولهای سالم به نحوی جای سلولهای از دست رفته را بگيرند يعنی هر سلول سالم مساحت بيشتری را تحت پوشش خود بگيرد. در اندوتليوم قرنيه راه اول به طور کل وجود ندارد و راه دوم به علت محدوديت تعدادسلولها یسيار محدود است. نتيجه اينکه، اندوتليوم (آندوتليوم) به دو علت کاملاً آسيب پذير است: اولاً عدم امکان تکثير سلولی برای جبران سلولهای از دست رفته، و دوماً تک لایه بودن اين بافت که باعث می شود ذخيره سلولی قرنيه برای پر کردن جای سلولهای از دست رفته محدود باشد.
نتيجه گيری اين قسمت: لنزهای هايدروژل عموماً، و انواع کم آب آن به طور کاملاً بحرانی، از نظر عبور اکسيژن دچار کمبود هستند و اين کمبود اکسيژن باعث بروز آسيبهای غير قابل برگشت در اندوتليوم قرنيه می شود. آسيبهای ناشی از کمبود اکسيژن، باعث شکسته شدن سد اپیتليال و نفوذ باکتريها به درون قرنيه و بروز عفونتهای قابل درمان چشمی می شوند. استروما نيز نرم می شود ولی قابليت بازسازی خوبی را دارد. مهم آسيب ديدگی اندوتليوم است که درمان پذير نيست و فقط در مراحل خيلی پيشرفته بيمار آنرا حس می کند و قبل از رسيدن به مرحله بحرانی، هيچگونه علايم ماکروسکوپيک ظاهری و یا احساس ناراحتی را بوجود نمی آورد. آسيبی که امروز به اندوتليوم وارد می شود، با آسيب ده يا بيست يا سی سال ديگر، جمع می شود و اگر امروز از لنز غلط استفاده کنيم،ممکن است امروز هيچ ناراحتی را حس نکنيم ولی در سالهای بعد "دودش به چشممان" خواهد رفت.
در قسمت بعدی خواهيد خواند که چرا اين موضوع تا به حال مطرح نشده و راه چاره چيست.